Momenteel is het volop in het nieuws: veel jongeren hebben het moeilijk, we zitten met de naweeën van de corona-pandemie. Tijdens de lockdowns vielen vaste structuren weg en contact met leeftijdsgenoten werd bemoeilijkt, iets waar jongeren juist naar snakken. En dat heeft zijn sporen nagelaten. Hoe kunnen we ze het beste helpen? Wat werkt?
Binnen veel VO-scholen wordt er op dit moment met man en macht gewerkt om jongeren op te vangen. Er wordt veel (preventief) ingezet en er is genoeg om in te zetten. De batterij aan methodieken en benaderingswijzen is enorm.
Aanbod genoeg
Op de site van bijvoorbeeld het Nederlands Jeugd Instituut (NJI) kun je talloze methodes en interventies vinden. Mogelijkheden genoeg dus om jongeren in de knel te begeleiden. Maar wat kies je? Waar ga je voor? CGT? HGPD? Contextuele leerlingbegeleiding? Oplossingsgericht werken? ACT? STARr? EMDR? Trauma-sensitief begeleiden? COMET? Mentaliseren? Aanbod genoeg. Maar redden we het daarmee?
Methodes kunnen ons zeker helpen om bepaalde problemen verantwoord en gestructureerd aan te pakken. Er zijn goede interventies die ingezet kunnen worden in de begeleiding van de uitdagingen waar jongeren voor staan. Daar mogen en kunnen we dankbaar gebruik van maken.
Belangrijkste instrument ben jij
Maar naar mijn mening red je het niet met goede interventies alleen. Want het belangrijkste instrument, dat ben jij als persoon, jij als orthopedagoog, docent, leerlingbegeleider. De manier waarop jij contact maakt, hoe jij als persoon bent, is zo belangrijk voor het al dan niet slagen van een interventie die je gebruikt.
Het is dus belangrijk om te weten hoe je overkomt op de ander. Hoe geef jij aandacht aan de jongere? Ben je betrouwbaar, eerlijk, transparant, vriendelijk en bescheiden? Durf je kwetsbaar te zijn, je fouten toe te geven en om vergeving te vragen? Hoe praat jij over ouders van een leerling in een teamvergadering? Hoe geef jij je mening over een leerling, hoe respectvol ben je daarin? Hoe vol zit je verhaal met veroordeling en meningen? Hoe maak je contact met die leerling die je begeleidt? Hoe kom je bij zijn/haar hart? Hoe wek jij vertrouwen op?
Wees bewust van lichaamstaal
Investeer daarom in je gesprekstechnieken en luistervaardigheden en wees je bewust van je lichaamstaal. 55 % van je communicatie bestaat uit non-verbale communicatie, 38 % van wat je zegt wordt bepaald door je intonatie en slechts 7 % wat je zegt (de inhoud). Maak eens een video van jezelf en reflecteer op je lichaamstaal samen met iemand die je vertrouwt.
Weet van jezelf wat de kwaliteit is van je gespreksvaardigheden, verdiep je in de manier waarop je vragen stelt. Weet welke vragen je stelt op welk moment in het contact met een leerling. En weet het verschil tussen diepte- en breedtevragen en ook wanneer je die inzet. Weet met welke vragen je het bewustzijn en de verantwoordelijkheid stimuleert van degene die je begeleidt. Of met welke vragen je bij het zelfbeeld, de normen en waarden, overtuigingen en eigenschappen van de ander kunt komen.
En hoe voorkom je dat je mensen tot verdediging roept? Dus welke vragen kun je beter niet stellen? En als je te maken hebt met weerstand: hoe ga je daar dan mee om? Wat kun je dan doen?
Persoonlijke geloof
Wees jezelf er ook van bewust wat een geweldige meerwaarde het heeft dat je als christen je werk doet. Juist omdat je weet van de rijkdom die er is in Christus heb je daar een voorbeeldfunctie in naar jongeren in de knel. En daarom kun je in de begeleiding van jongeren in verwondering doorsteken naar de laag van hun persoonlijke geloof. Heb de jongeren en mensen met wie je werkt lief en bid voor hen.
Steek daarom tijd in zelfkennis, reflecteer op jezelf. Laaf jezelf met goede bronnen. En leer ook van anderen, bijvoorbeeld door deel te nemen aan een intervisiegroep. Samenwerken is immers elkaar versterken. Want de jongeren van nu hebben jou nodig!
Welkom bij intervisiegroep
En zoek je als orthopedagoog of psycholoog nog een intervisiegroep? Weet je welkom bij de intervisiegroep voor orthopedagogen/psychologen in het VO “Professionaliseringstraject orthopedagogen/psychologen VO” van Driestar educatief.