In onze eerdere blogs hebben we je meer verteld over de SLIM-scan en de missie van je onderwijs. In deze blog staan we stil bij toetsing. Gaat het dan om een bijsturingsinstrument, of toch iets anders?
Je had tal van rekenlessen, over het onderwerp keer- en deelsommen gegeven. Dit was ook hard nodig, want binnenkort volgde de CITO-toets. Een mooi moment om te bekijken of de lesstof ook echt geland is.
De toets wordt gemaakt, maar wat vallen de resultaten je tegen. Een groot deel van de klas zit niet op het niveau wat je had verwacht. Je besluit om een aantal voorbeelden van fouten te bespreken in de klas. Wat blijkt: een deel van de leerlingen heeft de lesstof niet op de juiste manier begrepen.
Hiervoor kan, met wat pas- en meetwerk, extra oefenruimte worden gemaakt, hoewel het qua timing zo vlak voor de vakantie niet zo gunstig is. Vervelend allemaal, eerst maar eens overleggen met de duocollega.
Herken je dit beeld uit de klas? Deze casus hangt vooral samen met de visie op toetsing. Wat je ook inzet (toets, werkstuk of portfolio), als leerkracht kan je toetsen op twee manieren inzetten: formatief en summatief.
Bij formatieve toetsing is de toetsing is vooral gericht op groei en ontwikkeling en kent daarmee een meer evaluatief karakter. Summatieve toetsing is daarentegen meer gericht op becijfering op basis van een bepaalde norm.
Summatief
Vragen die je als leerkracht kan stellen bij het afnemen van toetsen zijn: Wat wil ik bereiken met de toets? Is het halen van goede resultaten het doel van mijn lesgeven? Houd er rekening mee dat een zware focus op toetsing een negatieve invloed op de motivatie van leerlingen kan hebben.
Daarnaast is het ook belangrijk te realiseren dat de uitkomst van een summatieve toets aangeeft dat een leerling iets wel of niet beheerst, maar niet wat een leerling wel of niet beheerst.
Summatief toetsen is dan ook heel goed in te zetten als beoordelingsmiddel aan het einde van een leertraject. Hiermee kan een leerling laten zien dat hij beschikt over kennis en vaardigheden die van hem gevraagd worden.
Formatief
Waar het bij summatief toetsen dus vooral gaat om een eindbeoordeling, gaat het bij formatief toetsen vooral om het proces. De toetsen die je inzet bij formatief evalueren zet je in om tijdens het leerproces bij te sturen in het onderwijs wat wordt gegeven.
Deze toetsen tellen niet mee in een eindcijfer, maar hebben als doel om de leerling zicht te geven op waar hij staat (feedback) en waar hij naar toe moet (feedforward).
Deze feedback en feedforward zijn een cruciaal onderdeel van de formatieve evaluatie; want juist deze elementen helpen om het proces te sturen. Daarnaast helpt het je beslissingen voor het onderwijs dat je geeft beter te onderbouwen, je hebt namelijk beter in beeld wat leerlingen nodig hebben.
Bijkomend effect is dat leerlingen vaak ook een hogere motivatie hebben omdat het nut van de taken die zij uitvoeren meer duidelijk gemaakt kan worden.
“Wanneer de kok de soep proeft, is dat formatieve evaluatie; als de gasten proeven, is dat summatief toetsen”
Kijkend naar de casus aan het begin van deze blog: het doel van deze leerkracht was het bijsturen van het leerproces van de leerlingen. Als middel werd summatieve toetsing ingezet: de toets telde immers mee voor het voortgangsrapport.
De leerkracht had ook kunnen kiezen om formatief te evalueren; geen cijfer, maar bijsturing. Bijvoorbeeld door leerlingen elkaars toetsen of opdrachten van feedback te voorzien (peer review), waarbij de leerkracht, waar nodig, aanvullingen zou kunnen doen.
Als je kijkt naar je eigen lessen, op welke manier zet jij toetsing in? Komt dit overeen met je ideaal, of zou je dit graag anders doen?
Ben je benieuwd hoe jij en jouw team hierin staan, wat dieperliggende idealen zijn? Is dit vooral gestoeld op summatieve of juist op formatieve toetsing? Wil je meer weten over dit thema en hoe de SLIM-scan je kan helpen? Neem vrijblijvend contact op!