Hoe kunnen we ervoor zorgen dat onze leerlingen bij rekenen-wiskunde het 1S-referentieniveau behalen? Die vraag staat centraal bij de Admiraal de Ruyterschool in Krimpen aan den IJssel. Het korte antwoord: “Maak van je rekenles een denkles.” Het langere antwoord is een intensief traject: een onderzoeksmatige analyse van de hiaten in het aanbod en in het didactisch handelen.
Een denkles?
De wereld verandert snel. Met de opkomst van Artificiële Intelligentie (AI) en de aanstaande vernieuwing van de kerndoelen voor het basisonderwijs is het belangrijk om opnieuw te kijken naar de bedoeling van ons reken-wiskundeonderwijs.
Willen we dat leerlingen vooral sommen foutloos kunnen uitrekenen, of dat ze rekenproblemen leren oplossen in een wereld vol data en cijfers? Waarschijnlijk hebben ze beide nodig, al verschuift de balans.
Uit onderzoek blijkt dat leerlingen vaak goed scoren op standaardopgaven, maar vastlopen zodra de vraagstelling nét anders wordt. Misschien herken je het: na je instructie gaan ze zelfstandig aan de slag, maar bij een opgave waarin ze zelf een denkstap moeten maken, steken de vingers omhoog.
Ze hebben moeite om rekenen-wiskunde te herkennen in de wereld om hen heen en in andere vakken. Denk aan het interpreteren van plattegronden met een schaallijn tijdens aardrijkskunde (Van Stiphout, 2022).
Wat of wie gebruik je als denkkracht?
De introductie van de rekenmachine zorgde destijds al voor een grote verandering in het rekenonderwijs. Welke reken- en wiskundige vaardigheden heb je nog nodig als een apparaat het antwoord kan geven? Dit vraagt om wiskundig denken: weten welk gereedschap je inzet om een probleem aan te pakken en je uitkomst te controleren (Drijvers, 2015).
Ook in de nieuwe kerndoelen draait het om deze denk- en werkwijzen. Leerlingen moeten niet alleen oplossingen vinden, maar ook kunnen terugblikken op hun aanpak. Hebben jouw leerlingen dat gereedschap al?
AI gaat echter verder dan de rekenmachine. Waar een rekenmachine een antwoord geeft, levert AI vaak de volledige redenering erbij. Wat betekent dat voor het aanleren van strategieën? En wat moeten leerlingen nog automatiseren in een tijd waarin een tool als Perplexity een verhoudingstabel sneller opstelt dan zijzelf?
Antwoord of vraag centraal?
In deze AI-gedreven wereld, waarin het makkelijk is om het antwoord te krijgen dat je graag wilt horen, hebben we meer dan ooit kritische denkers nodig. Goed reken-wiskundeonderwijs helpt leerlingen daarom niet alleen naar het juiste antwoord, maar vormt leerlingen met de juiste vraagstelling (Liljedahl, 2024).
Zou de focus niet meer moeten liggen op de bedoeling van reken-wiskunde: conceptueel begrip? Pas dan kunnen leerlingen de ‘onzichtbare wiskunde’ herkennen en verantwoord toepassen in de wereld om hen heen. Denk bijvoorbeeld aan de berekeningen achter het betalen met een pinpas, het nut van kijklijnen bij verstoppertje, de meetkunde bij het opruimen in de huishoek, of het bepalen van de snelste route naar de gymzaal (Keijzer, 2025).
De nadruk van het traject op de Admiraal de Ruyterschool ligt op het stimuleren van een wiskundige attitude. Rekenplezier, onderzoekend leren en creatief denken zorgen voor het opbouwen van denkkracht om reken-wiskunde toe te passen in de complexe wereld om hen heen (Oonk & De Goeij, 2006. Dat vraagt van jou als leerkracht niet om toe te werken naar het antwoord, maar om de juiste denkvragen te stellen.
Van leerkracht naar denkkracht?
En daarmee experimenteert de Admiraal de Ruyterschool volop. In groep 8 stellen ze bijvoorbeeld de vraag: “Bewijs eens dat 1/4 kleiner is dan 1/3.” In groep 6: “Ontwerp een park met een oppervlakte van precies 64 m².” Zelfs in groep 2 denken leerlingen na over de vraag: “Is iets wat groter is ook altijd zwaarder?” En in groep 4: “Het antwoord is 24… welke sommen kunnen we hierbij bedenken?”
Leerlingen leren redeneren, beargumenteren, onderzoeken en vergelijken, en dat zijn precies de vaardigheden die ze nodig hebben in een wereld vol AI. Hoe maak jij morgen van je rekenles een denkles? Zo transformeer je leerkracht in denkkracht.
Gebruikte bronnen:
- Liljedahl, P. (2024). Denkklassen creëren. Bazalt Groep.
- Drijvers, P. (2015). Handreiking denkactiverende wiskundelessen. Utrecht: Freudenthalinstituut, Universiteit Utrecht.
- Keijzer, R. (2025). Dit vak gaat niet over sommen maken: Over onderzoek in, aan en rondom de lerarenopleiding basisonderwijs. Hogeschool IPABO.
- Oonk, W., & De Goeij, E. (2006), Wiskundige attitudevorming, Panama-post, p. 37 – 39.
- Van Stiphout, I. (2022), Wat bedoelen ze toch met… answer getting? Euclides.
Meer weten?
Wil je meer weten over het transformeren van leerkracht naar denkkracht? En wat Driestar onderwijsadvies voor jouw school kan betekenen? Neem dan contact met mij op:
